In de bordspelwereld hoor je de ene na de andere ingewikkelde term.  Abstract strategy, simultaneous action selection, pick-up-and-deliver… Waar hebben ze het toch over? Voor de nieuwkomer kan het een doolhof zijn. Daarom gaan we in 2019 weer verder met onze Spelterm in de Spotlight serie.



In deze serie bespreekt steeds één van de redactieleden een veel voorkomende term. We leggen uit wat ermee bedoeld wordt, wat het interessant of leuk maakt en welke spellen erbij horen. Als het even kan, doen we suggesties voor de nieuwe speler. We horen ook graag wat jij ervan vindt!



Deze keer beproeft Klaas zijn geluk met het genre push your luck.

Ooit wel eens gekeken naar Miljoenenjacht of Lotto Weekend Miljonairs? Dan hoef ik verder niet uit te leggen wat het principe van push you luck inhoudt. Je speelt een spel waarbij je in het geval van deze tv-shows koffers met bedragen openmaakt of vragen beantwoordt. Op bepaalde momenten mag je stoppen met spelen en het geld dat je tot dan toe hebt gewonnen mee naar huis nemen. Of je gaat nog even verder om zo nog meer te winnen. Maar dat is nooit zonder risico: verpruts je het, dan blijf je zitten met niks of veel minder.

Stoppen of doorgaan
Ik hou wel van een push-your-luck-spel op zijn tijd. Over het algemeen zijn ze kort, dus perfect om even gauw te spelen of als tussendoortje op een spellendag. De alles-of-niets momenten die erbij horen, zijn altijd goed voor veel jolijt aan tafel en omdat simpel gokken vaak een rol speelt, is het ook niet zo frustrerend als het een keer misgaat, want je investering qua moeite was toch laag.

Inderdaad: geluk speelt een grote rol bij dit type spellen, maar bij een goed push-your-luck-spel zijn er manieren om het geluk naar je hand te zetten. Dan wordt het een kwestie van weten wanneer je moet stoppen. Bij verschillende spellen werkt dat op verschillende manieren: meer dan ik in dit korte artikel kan noemen. Daarom houd ik het bij vier voorbeelden - van eenvoudig naar wat ingewikkelder - met als enige criterium dat ik ze zelf erg leuk vind.



Greed is good
Eén van de puurste push-your-luck-spellen die ik ken, is Diamant. Daarbij onderneem je tegelijk met je medespelers een aantal zoektochten door duistere grotten vol gevaren, maar ook twinkelende diamanten en ander moois. Elke stap die de groep neemt door de spelonk staat gelijk aan een kaart die je moet omdraaien. Daarop kunnen edelstenen staan, die eerlijk verdeeld worden onder de avonturiers, maar ook narigheid zoals slangen of valkuilen. Tref je twee keer hetzelfde gevaar, dan is iedereen die erop stapte zijn of haar buit kwijt. Daarom kan je vlak voor het omdraaien van een nieuwe kaart besluiten om de grot uit te gaan, met als voordeel dat je stenen veilig zijn. Én je mag alles wat na het eerlijk verdelen is achtergebleven op de vorige kaarten meenemen. Nadeel: je tegenstanders hoeven toekomstige vondsten nu met minder mensen te delen en worden met een beetje geluk dus rijker dan jij. De truc bij dit spel is dus om niet te hebberig te worden, maar ook weer niet te voorzichtig. Wie niet waagt, wie niet wint!



Gewurm met dobbelstenen
Regenwormen is een spel van bijna vijftien jaar oud, maar wel een blijvertje. Het slimme push-your-luck-principe dat Reiner Knizia erin heeft gestopt, speelt daarbij een grote rol. Elke beurt gooit een speler met acht dobbelstenen, telt de waardes op en koopt daarna een tegel met een of meer regenwormen erop. Hoe meer erop staan, hoe hoger je dobbeltotaal moet zijn. Gelukkig mag je zo vaak dobbelen als je wilt, maar met één wormpje onder het gras. Als je bijvoorbeeld al een keer je vijven terzijde hebt geschoven, mag je dat na een volgende worp niet nog een keer doen. Al dobbelend komen er dus steeds meer resultaten bij waar je niks aan hebt, want íets opzij leggen, is verplicht. Maar ja, met doorgaan heb je wel kans op die tegels met veel pieren. Wat te doen, wat te doen…



Kaboem
Voor wat langere en een pietsie zwaardere spellen werkt push your luck ook erg goed in combinatie met andere mechanismen. Bag- en deckbuilding bijvoorbeeld, waarover je binnenkort meer kunt lezen in een volgend spelterm-artikel. Dat eerste mechanisme komt terug in De kwakzalvers van Kakelenburg, een nieuw en superpopulair spel met een grote push-your-luck-factor. Je bent daarin een menger van goedjes die zijn of haar ketel volgooit met allerlei spul. Hoe meer, hoe beter, want dat levert punten en mogelijkheden tot aankoop van meer ingrediënten op. De dingen die de ketel ingaan, moet je trekken uit een zak waar behalve bruikbare producten ook knalerwten in zitten. Een paar daarvan in je mengsel is niet erg, maar teveel betekent kaboem: een ontplofte ketel. Natuurlijk kun je altijd stoppen met fiches trekken als dat risico groot wordt, maar zo blijft de puntenoogst karig. Daarom moet je zo slim mogelijk inkopen doen, want alle andere fiches die je in je trekzak stopt, hebben speciale eigenschappen die de pech kunnen beperken. Verstandig combineren is dus het devies, net als bij echte chemische proefjes.



Pas op, een draak!
Het laatste spel hier is één van mijn favorieten: Clank! Hierin ben je - yup, alweer - een avontuurlijk type dat de diepten ingaat om schatten te vinden, liefst van meer waarde dan die van je tegenstanders. Je mag zo diep je wilt de grond in en dat heeft z’n voordelen, want hoe verder je gaat, hoe groter de kans op groot fortuin. Maar hoe langer je rondloopt in de kerkers en grotten, hoe groter de kans dat de draak die alle rijkdom bewaakt je te grazen neemt. Je maakt namelijk herrie daar beneden, wat zich vertaalt in blokjes van jouw kleur die - yup, alweer - een trekzak in gaan. Als de draak aanvalt, moeten er daar een x aantal uitgehaald worden en als er alles bij elkaar tien van jou verschenen zijn, ben je de sigaar.

Om rijk te worden, zijn dus een paar dingen belangrijk. Je beweegt door de spelonken door kaarten te spelen en onderweg kun je betere kopen dan degene waarmee je begonnen bent: een deckbuild-element dat je mogelijkheden flink vergroot. Maar uiteindelijk is het een kwestie van goed in de gaten houden wanneer je naar boven moet gaan. Het kan namelijk wel even duren voordat je weer daglicht ziet en als andere spelers al buiten zijn, gaat het echt heel hard met de drakenaanvallen. Kijken wat zij doen, hoe snel je bent en hoe goed bewapend tegen schade is de sleutel tot succes. En met de grote voorraad uitbreidingen voor dit spel is de variatie eindeloos.

Maar zoals gezegd zijn er nog veel meer push-your-luck-spellen in allerlei soorten en maten. Aan welke beleef jij de meeste lol? Tips zijn meer dan welkom in de reacties hieronder!