Spelers: 1 tot 4
Speelduur: ± 80 minuten
Leeftijd: vanaf 12 jaar
In het Japanse Himeji staat een beroemd wit kasteel: het decor waar dit spel zich afspeelt. De uitdaging zit hem in het feit dat je veel moet doen met weinig acties. Dat draait uit op een spelervaring die net zo elegant is als het bouwwerk uit de titel.
Aan sommige spellen zie je meteen dat ze pittig zijn: met grote speelborden vol scoresporen, rijen kaarten en stapels tokens vol met symbolen kan dat eigenlijk niet anders. Maar soms zit de complexiteit verstopt achter schijnbaar simpele mechanismen. Het Witte Kasteel is zo’n spel dat je hersens maximaal laat kraken met relatief weinig bewegende delen.
Dobbelstenen als werkers
Het doel van Het Witte Kasteel is zoveel mogelijk punten scoren door het inzetten van de soldaten, hovelingen en tuinmannen die tot jouw beschikking staan. Het spel is verdeeld in drie rondes, waarin je iedere keer drie dobbelstenen plaatst: die acties staan aan de basis van alles wat je doet. De dobbelstenen gebruik je als een soort werkers, waarbij zowel hun kleur als hun waarde belangrijk zijn. Het plaatsen van een dobbelsteen kan je grondstoffen opleveren, vooruit helpen op het beurtvolgordespoor, acties geven waarbij je soldaten, hovelingen of tuinmannen mag plaatsen of het biedt een combinatie van deze mogelijkheden.
Muntje erbij, muntje eraf, dobbelsteentje erboven op
Er zijn elf plekken, verdeeld over het gezamenlijke en je eigen speelbord, waarop je dobbelstenen kunt neerzetten. Niet elke plek is toegankelijk voor elke dobbelsteen: sommige hebben kleurbeperkingen. Daarnaast staat op elke plek een waarde. Het verschil tussen die waarde en de waarde van de dobbelsteen bepaalt of je geld moet bijbetalen of dat je juist geld krijgt door de plaatsing. Bijvoorbeeld: plaats je een dobbelsteen met waarde vier op een vakje met waarde vijf, dan moet je een munt bijbetalen. Zet je die op een vakje met waarde drie, dan levert je dat een munt op. In een spel met meer dan twee spelers mag je op de meeste plekken ook je dobbelsteen plaatsen bovenop een andere dobbelsteen, maar nooit hoger dan een stapel van twee.
Interessante afweging
De dobbelstenen zijn er in drie kleuren en je hebt in de meeste gevallen keuze uit twee stuks van elke kleur: de hoogste en de laagste waarde die er beschikbaar zijn. Hoge waardes kosten minder vaak geld om te plaatsen en leveren je soms zelfs geld op, dus dat is gunstig. Maar elke keer dat je voor een lage waarde gaat, krijg je de zogenaamde lantaarnbonus, die je gaandeweg het spel kunt verbeteren. Vaak zijn dat grondstoffen maar ook andere handige extra’s. Dat biedt meteen al een interessante afweging.
Bonussen binnenharken met de tuinmannen
Maar het gaat uiteindelijk om de punten en die scoor je voor het grootste gedeelte door tuinmannen, hovelingen en soldaten te plaatsen. Tuinmannen kosten voedsel om neer te zetten naast de bruggen waarop het dobbelsteenaanbod ligt. Elke tuinman levert je aan het eind van het spel punten op afhankelijk van de plek die je voor hem kiest, maar geeft ook extra’s op het moment dat je ze plaatst. Soms is zo’n bonus de mogelijkheid om weer een andere actie te doen. Daarnaast kunnen tuinmannen aan het einde van de eerste en tweede ronde hun bonus nog een keer binnenharken, als er nog een ongekozen dobbelsteen over is op het uiteinde van de brug waar zij staan.
Stijgen in rang met de hovelingen
Hovelingen gaan naar het kasteel en kunnen zich daar verplaatsen door verschillende kamers. Het kost geld om ze binnen te brengen en parelmoer om ze daarna door de steeds hoger scorende vertrekken omhoog te verplaatsen. De kamers zijn ook plekken waar dobbelstenen geplaatst kunnen worden. Daar liggen kaartjes die weergeven wat het effect is van zo’n dobbelsteen, maar als je er een hoveling in weet te zetten, mag je dat kaartje pakken en op je eigen spelersbord neerleggen. Dan kun alleen jij deze nog gebruiken. Het weggenomen kaartje wordt vervangen door een nieuwe en op die manier veranderen dus ook de effecten van die kamer als er verderop in het spel weer dobbelstenen geplaatst worden.
Je mannetje staan met de soldaten
Soldaten kun je op drie verschillende velden naast het kasteel kwijt en kosten ijzer om te plaatsen. Ze scoren punten aan het eind van het spel afhankelijk van het aantal van je hovelingen dat in het kasteel aanwezig is, maar als je ze plaatst, krijg je ook nog wat leuks. Afhankelijk van de set-up kunnen dat extra grondstoffen zijn, maar ook mogelijkheden om andere acties te doen, zoals het plaatsen van tuinmannen of hovelingen.
Altijd te weinig acties
Het Witte Kasteel is een spel waarbij je grondstoffen tot op de gram nauwkeurig moet afwegen voordat je ze inzet. Er zijn drie rondes waarin je steeds drie dobbelstenen plaatst, dus in het hele spel heb je maar negen acties, wat extreem weinig is voor alles wat je wilt doen. De truc is om met de ene actie weer een andere mogelijk te maken en zo toch genoeg gedaan te krijgen. Maar er bestaat niet zoiets als een gratis actie, dus zelfs al mag je na de plaatsing van bijvoorbeeld een tuinman geld betalen om ook nog een soldaat neer te zetten, dan moet je ook het ijzer in voorraad hebben om die te plaatsen.
Flexibel plannen
Het is al lastig om je grondstofhuishouding zo goed op orde te houden, maar het wordt nog ingewikkelder door wat anderen doen tijdens het spel. Ze kunnen de dobbelsteen pakken die jij nodig had, op de plek gaan staan waar jij heen wilde of er met de hovelingenactie zelfs voor zorgen dat effecten van bepaalde kamers veranderen. Het is dus zaak om een zekere mate van flexibiliteit in je plannen in te bouwen. Dat maakt de spelersvolgorde ook heel belangrijk: daar heb je invloed op door vooruit te gaan op het spoor dat dat bepaalt. Nóg iets om rekening mee te houden dus, in een spel waarin alles waar je mee moet werken toch al zo krap is.
Goede stress
Het nauwe keurslijf waar Het Witte Kasteel je in dwingt, is iets dat niet elke speler als een positief aspect zal ervaren. Wij zijn er erg van onder de indruk, want de vreugde om ondanks alles toch voor elkaar te boksen wat je wilt in Het Witte Kasteel, wordt er des te groter door. Daarnaast zorgt de variabele set-up, die zelfs tijdens het spelen nog verandert, elke keer weer voor een unieke puzzel om op te lossen. En dat in een hele nette speeltijd: er staat 80 minuten op de doos, maar met z’n tweeën is het ook makkelijk te doen in een uur.
Je geld waard?
We hebben al beschreven hoeveel diepte Het Witte Kasteel put uit z’n bescheiden verzameling componenten en regels en de relatief korte speeltijd, maar de ‘return on investment’ gaat nog even door als je de prijs ziet. Het spel kost tussen de twintig en dertig euro en dat is meer dan schappelijk, zeker als je ziet hoe het is uitgevoerd met mooie meeples, sfeervolle vormgeving en de bruggen waarop de dobbelstenen liggen, die als echte blikvangers werken. Elke euro driedubbel waard dus, deze topper, die we met plezier een gouden expertbudgy geven.
9.5
n.b.
8.5
Nieuws 
Prijsreactie 
Forum 
Shopsurvey