In de bordspelwereld hoor je de ene na de andere ingewikkelde term. Abstract strategy, simultaneous action selection, pick-up-and-deliver… Waar hebben ze het toch over? Voor de nieuwkomer kan het een doolhof zijn. Daarom hebben we onze Spelterm in de Spotlight serie.

In deze serie bespreekt steeds één van de redactieleden een veel voorkomende term. We leggen uit wat ermee bedoeld wordt, wat het interessant of leuk maakt en welke spellen erbij horen. Als het even kan, doen we suggesties voor de nieuwe speler. We horen ook graag wat jij ervan vindt!

Deze keer waagt Klaas zich aan een mechanisme dat bij fanatieke bordspelspelers nogal wat hoon oproept: roll & move.

Roll & move is een mechanisme in spellen dat misschien wel het meest bekend is van allemaal, al is het niet onder deze naam. Het houdt niks meer in dan het gooien van een dobbelsteen en dan met een pion vooruit gaan over een spoor, waarbij de uitkomst van de worp bepaalt hoeveel stappen je mag nemen.

Het wordt gebruikt in een paar hele bekende spellen, zoals Monopoly, Mens Erger Je Niet en Ganzenbord. En dat is ook de reden dat mensen die van bordspellen hun hobby gemaakt hebben vaak afgeven op dit principe. Neem nou die laatste klassieker. Omdat je niks anders doet dan gooit en braaf het aangegeven aantal hokjes vooruit gaat, speelt dit spel zichzelf. Er is geen enkele manier om de uitkomst te beïnvloeden en dat was in een tijd waarin er weinig beters te vinden was misschien goed genoeg, maar nu zeker niet meer.

Veel oudere roll & move spellen hebben in meer of mindere mate last van dit probleem. Maar dat wil niet zeggen dat er niks leuks te bedenken valt rondom dit mechanisme, want er bestaan wel degelijk amusante voorbeelden. Ik heb er vier onder elkaar gezet.

Vriendelijk
Om meteen maar te beginnen met een spel dat gezinsklassieker - in de slechtste zin van het woord - Ganzenbord overbodig maakt, is er Outfoxed: een spel dat je prima kan spelen met kinderen vanaf een jaar of vijf en voor de begeleidende volwassenen ook uitstekend te pruimen is. In dit prachtig geproduceerde spel zijn de deelnemers speurende kippen, die de misdaad van de eeuw moeten oplossen: welke vos heeft een taart gestolen bij de lokale bakkerij?


Om plaatsen te bereiken waar aanwijzingen over de dader te vinden zijn, ben je afhankelijk van een dobbelsteen die aangeeft hoe ver je mag lopen, dus zie daar de roll & move. Maar de lol van het spel zit ‘m in de samenwerking waarbij je met logisch nadenken verdachten uitsluit totdat je weet wie de dief is, voordat deze pluimstaart je ontglipt. Zo, als onderdeel van een groter geheel, werkt roll & move prima. Dat gaan we vaker zien.

Stekelig
Ook kindvriendelijk is Camel Up, dat ook als party game uitstekend zijn werk doet. Hierin wed je op de uitkomst van een kamelenrace, die vaker wel dan niet een onverwachte wending neemt. Hoe hard de deelnemende dieren rennen, wordt simpelweg bepaald door een dobbelsteen, maar nu komt-ie: de kamelen kunnen op de rug van een andere terecht komen en elkaar op die manier meenemen. Geluk speelt nog steeds een belangrijke rol, maar er zijn manieren om de uitkomst te beïnvloeden en met wat eenvoudige kansberekening kom je als gokker een heel eind.


Hard
De meest geslaagde combinatie van roll & move en tactiek die ik tot nu toe tegengekomen ben, zit in That’s Life. Dit spel is een race waarbij je drie pionnen over een rij tegels heen stuurt. Wie als eerste aankomt is niet belangrijk; hier draait het erom wie als laatste afstapt van de tegels. Ben jij dat, dan krijg je die tegel. De ene keer wil je dat, want sommige zijn punten waard. De andere keer wil je dat niet, want op sommige staan minpunten. En dan heb je nog de tegels die van minpunten pluspunten maken. Gegarandeerd lachen met vijf of zes spelers, want die suffe pionnetjes komen terecht in een genadeloze strijd, geloof me.


Bikkelhard
Een spel dat qua vredelievende omgang met elkaar wel wat weg heeft van That’s Life, is Papua. Waarschijnlijk zouden de ontwerpers hun spel tegenwoordig een ander thema meegeven dan mensen die op de vlucht zijn voor kannibalen in het oerwoud, maar dit is er dan ook een uit 1992. Veel van de regels lijken overgenomen van Mens Erger Je Niet: je gooit, zet pionnen vooruit en soms sla je er een van je tegenstander. Uniek hier is dat je groepjes vormt met je tegenstanders, die je als geheel mag verplaatsen. En zo belandt er nog wel eens iemand op een vakje met een kookpot en is het terug naar af voor die pion. Maar je hebt elkaar ook nodig, want kom je alleen te staan, dan mag niet meer verder. De grap is dus om uit te vogelen wanneer je de handen ineen slaat en wanneer je anderen aan hun lot overlaat in het regenwoud. Gezellig!


Dit waren maar een paar voorbeelden van leuke roll & move-spellen, maar er zijn er ongetwijfeld meer. Heb jij nog een tip? Of heeft Monopoly dit mechanisme voor altijd verpest? Laat het weten in de reacties!

Tekst: Klaas Kaptijn