Istanbul: Big Box
Uitgever: White Goblin Games
Spelers: 2 tot 5 spelers
Speelduur: 40-80 minuten
Leeftijd: 10+

Welkom op de bazaar! De wereldberoemde stad Istanbul bezit al eeuwen lang een zeer grote bazaar in het historische centrum. Deze is volledig overdekt en versierd en het is naar eigen ervaring een genot om in rond te lopen. Honderden jaren geleden werden hier al onder andere fruit en andere zoetigheden, specerijen, koffie, zijde en edelwaren verhandeld en dit gebeurt in zekere zin nog steeds. Prima concept voor een bordspel dus.

Istanbul dateert alweer uit 2014 en zijn twee uitbreidingen Mokka & Smeergeld en Brieven & Zegels komen uit resp. 2015 en 2016. In de Big Box die we in deze review behandelen, worden beide uitbreidingen samen met het basisspel geleverd in een handig, samengevoegd overzicht. Een direct pluspunt bij het bekijken van de inhoud is dus dat er één spelregelboek is en dat het overduidelijk zichtbaar is hoe je de uitbreidingen kan toevoegen als je dit wilt. Dit geldt eveneens voor het persoonlijke speloverzicht.



Istanbul: Basisspel

Doel van het spel: In Istanbul moeten spelers als handelaar met hun assistenten zich door de bazaar bewegen om zo efficiënt mogelijk handel te drijven. Ze zullen hun handelskar moeten vullen met fruit, stoffen, specerijen en sieraden om met flinke winst te kunnen verkopen op de markt waardoor ze aan Lira's komen. Zij kunnen hun handelswaren ook bij de grote of kleine moskee kwijt in ruil voor bonussen. Lira's , handelswaren en bonussen kunnen worden ingezet om robijnen te verkrijgen. De eerste speler met 5 robijnen zorgt voor een eindronde. Wie aan het eind van deze ronde de meeste robijnen en bezittingen heeft, wint het spel.

Spelopzet:
De bazaar wordt opgebouwd via een 4x4 raster van tegels. Iedere tegel biedt een unieke mogelijkheid voor de speler. Centraal gelegen bevindt zich altijd de fonteintegel waar spelers hun handelaar en assistenten laten beginnen. Elke ronde steen in de kleur van de spelers stelt een handelaar of assistent voor. Iedereen begint met een klein startkapitaal en een bonuskaart. Spelers die later aan het spel mogen beginnen, starten met meer lira.




Spelverloop:
In je beurt mag je de handelaar met zijn assistenten verplaatsen naar een tegel die op maximaal twee stappen verwijdert ligt van je huidige tegel. Daar laat je direct één van je assistenten los van de stapel.

De assistent voert als het ware de actie uit nadat de handelaar zaken heeft gedaan. Op een tegel met een pakhuis betekent dit bijvoorbeeld dat je handelskar gevuld wordt met het product dat men hier opslaat, bijvoorbeeld fruit. In een volgende beurt verzet je je handelaar naar een nieuwe locatie en daar herhaalt zich de procedure. Zodoende zul je uiteindelijk al je assistenten in gaan zetten. Je kunt terug naar een vorige tegel gaan om je assistent weer op te halen als het voor jou interessant is om die tegel nogmaals te bezoeken. Een andere tactiek is terug naar de fontein bewegen zodat je alle assistenten kan oproepen om zo het spel te hervatten. Het is dus aan de speler om zijn eigen strategie te bepalen en het beste uit je beweging te halen.

Er is niet slechts één manier om te winnen, wat dit spel herspeelbaar maakt. Als voorbeeld kun je handelswaren die je laat ophalen weer verkopen op de markt voor lira. Deze lira kun je weer naar de juwelier brengen om robijnen te kopen. Je kunt je handelswaren ook direct inleveren voor robijnen bij het paleis van de sultan. Of kies jij ervoor om je handelswaren bij de moskee af te leveren in ruil voor een bonuskaart? Dat kan precies de juiste investering zijn geweest om een kleine voorsprong op je tegenstanders te krijgen. Je kunt ook een investering maken door je handelskar te vergroten op een tegel. Een groot voordeel is dat je dan natuurlijk meer van alle producten kan inslaan in de pakhuizen. Het volledig 'upgraden' van je handelskar geeft ook een robijn als beloning. Maar goed, wie zegt dat dat nodig is als jij met een kleine handelskar ook het maximale uit de marktverkoop kan halen? Zeg het maar.

Met vier spelers tegelijk over de tegels heen en weer springen zorgt uiteindelijk voor ontmoetingen. Een tegel die reeds bezet is door een handelaar kan wel gespeeld worden maar met een extra taxatie van twee lira. Het kopen van robijnen bij de juwelier of het paleis wordt naarmate het spel verloopt duurder. Zorg er dus voor dat jij de beste deal maakt door met de juiste aantal munten bij de juwelier te staan voordat een andere speler ideeën krijgt.

Andere mogelijke ontmoetingen zijn er met de handelaar en de gouverneur die voor de juiste prijs een ruilactie met je willen uitvoeren. Deze mannen van eer blijven nooit lang op dezelfde plek, dus de speler rolt met de dobbelstenen om ze na gebruik naar een andere tegel te sturen. Het bezoeken van de lokale gevangenis kan lucratief zijn om je familielid te bevrijden die hier zijn tijd uitzit, en hem op een klus te sturen. Deze man leeft wat minder volgens de regels en hoeft geen boete te betalen of op zijn stappen te letten. Echter wanneer een tegenspeler hem tegenkomt gaat hij weer linea recta de cel in tegen een beloning van 3 lira of een bonuskaart.



Het ontdekken van de overige tegels laat ik aan de spelers over die dit spel zullen aanschaffen. Het spel eindigt wanneer een speler 5 robijnen heeft verzameld (6 als je met een uitbreiding speelt). De andere spelers mogen hun beurt nog uitspelen om ook de 5e robijn te vergaren. Bij gelijkspel wint degene met de meeste lira en anders de meeste handelswaren nog in zijn kar. Is het dan nog gelijkspel, dan beiden gefeliciteerd.

Uitbreidingen:
De twee uitbreidingen Mokka & Smeergeld en Brieven & Zegels bieden toevoeging op het basisspel die spelers een kans geven om op een alternatieve manier aan de robijnen te komen. In het spelregelboek wordt zeer nauwkeurig en overzichtelijk weergegeven welke spelelementen en speelstukken expliciet voor een uitbreiding bruikbaar zijn, en hoe ze eventueel tegelijk bruikbaar zijn. Als ultieme bonus kun je een mega raster van 5x5 tegels neerleggen mocht je beide uitbreidingen willen spelen en biedt het spelregelboek van de Big Box nog een paar spelvarianten.

Mokka en Smeergeld:
Koffie, Gildekaarten, Herbergtegels en de Koffiehandelaar doen hun intrede in deze uitbreiding. Deze worden bruikbaar via een viertal nieuwe tegels die vervangen kunnen worden voor tegels uit het basisspel. Zodoende neem je een traditionele manier van winnen uit het basisspel weg en vervang je deze voor een nieuwe, namelijk het handelen in koffie en het werken met het gilde. Koffie is te verruilen voor lira en handelswaren en is op zichzelf een unieke handelswaar die kan ingeruild worden voor robijnen. Er zijn verschillende manieren om aan koffie te komen dus de speler kan zijn kansen spreiden. Gildekaarten zijn net als bonuskaarten verkrijgbaar via een tegel. Het grote verschil is dat ze inzetbaar zijn aan de start van een beurt en meteen de hele beurt in beslag nemen. Er volgt dus geen verplaatsing van je handelaar. Dit kan voor interessante wendingen in een potje Istanbul zorgen dus onderschat deze kaarten niet!



Brieven en Zegels:
Brieven met zegels erop, kiosktegels met bonussen, genootschappen en zelfs de ambassade vormen de grote toevoegingen voor deze tweede uitbreiding op Istanbul. Via mogelijk vijf nieuwe tegels is het spel wederom aan te passen en wordt er een nieuwe speelmechaniek toegevoegd om aan robijnen te komen. De speler kan via o.a. de ambassade aan brieven met zegels komen. Deze brieven bevatten een tegelnummer. De tegel kan door de speler bezocht worden zodat de brief bezorgd is. Hierdoor verandert de waarde van 1 zegel naar 2 zegels. Met 6 zegels kan men op een nieuwe tegel een robijn verkrijgen maar de speler kan ook kiezen om 4 zegels in te zetten voor een hele extra beurt. Kies dus verstandig. De spelers krijgen tevens een nieuw speelstuk: De kameraad. Deze semi-handelaar kan zich over een enkel veld bewegen en op een tegel een actie uitvoeren. Dit lijkt op zich een zeer simpele toevoeging, maar hoe je deze zo efficiënt mogelijk inzet (of juist niet) is aan de speler. Als extra speelstuk vinden wij de koerier nu ook op de bazaar. De koerier handelt, u raad het al, in brieven.





Oordeel:
Istanbul Big Box zit zeer goed in elkaar. Sprekende als iemand die Istanbul het basisspel niet had gespeeld kan ik zeggen dat ik via de spelregels zeer goed begeleid werd in de verschillende opties en speelstukken die op mij af kwamen. Er is veel waarde gehecht aan het speelbaar maken van alle varianten. Zodoende heb ik met vier spelers en twee spelers zowel het basisspel als de uitbreidingen mogen spelen en heb ik er een gegronde mening over mogen krijgen.

Dit spel is een must voor spelers die van planning en economie houden. Net als schaken biedt Istanbul de speler een mogelijkheid om het perfecte plan uit te zetten en toch in te moeten spelen op de reactie van je tegenspelers. Onderwijl is het zaak dat je dit zo efficiënt mogelijk uitvoert en het meeste uit de handelswaren en lira's haalt. Het concept is heerlijk luchtig en vrolijk weergegeven en het is zeer eenvoudig om te leren. Hiertoe is Istanbul een zeer toegankelijk spel voor nieuwe spelers of spelers die slechts af en toe een bordspel op tafel leggen. Daarentegen is het spel niet per se makkelijk als je de winnaar wil zijn. Een uitdaging dus!

Het basisspel éénmaal gespeeld hebben is niet voldoende want je weet dat je met de kennis van nu de volgende keer minder fouten zult maken. De winnaar en de nummer twee liggen altijd heel dicht bij elkaar dus spanning en strijd is er volop.

De uitbreidingen zijn beide erg leuke varianten. Ik vind ze op zich niet per se nodig. Het basisspel biedt voldoende speelplezier. Wat het leukste aan Mokka & Smeergeld is, is het bepalen van de waarde van je handelswaren tegenover koffie. Er komt een extra berekening voor de speler. Daar tegenover worden er wel wat herkenbare, eenvoudigere tegels weggehaald wat niet per se het speelplezier bevorderde. Voor Brieven & Zegels wil ik wel een aparte notitie hier maken omdat de speelmechaniek voor het afleveren van brieven goed in elkaar zit naar mijn mening. Terwijl je dus je plan ten uitvoer brengt om handel te drijven over de verschillende tegels wil je dit op nog een tweede manier efficiënt gaan doen, door namelijk het afleveren van de brieven. Persoonlijk vond ik dat plezieriger dan de toevoeging van een extra handelswaar zoals in Mokka & Smeergeld het geval was.

Tot slot biedt het spel nog een optie tot het combineren van beide uitbreidingen in een 5 x 5 raster aan tegels i.p.v. een 4 x 4 raster. Dit is echt voor diegene die geen genoeg van het spel kan krijgen en zal zeker als afsluiter nog eens op tafel worden gelegd.

Ik wil Istanbul Big Box aan iedereen aanraden, daarom verdient hij een Gouden Budgie beginner.

Geschreven door Vincent Hartmeijer